Dziwne, z niczym nie kojarzące się słowa. Akcenty nad samogłoskami. “Sz” czytane jako “s” i odwrotnie. Węgierski to język, który nawet odrobinę nie przypomina języków w sąsiednich krajach.
Słownictwo
Węgierski leksykon jest zbiorem słów pochodzących z różnych grup językowych. Ok. 20% słów ma ugrofińskie pochodzenie (do tej właśnie grupy należy węgierski), kolejne 20% słowiańskie, a następnie niemieckie, tureckie, łacińskie czy nawet irańskie. Jeśli weźmiemy pod uwagę częstotliwość występowania, a więc najpopularniejsze słowa, 80-90% to słowa ugrofińskie.
Wymowa
Język węgierski ma bardzo dużo samogłosek, które rozróżniamy na podstawie akcentów. Dwie podstawowe grupy to samogłoski krótkie i długie.
a [ɒ] – wymawiane jak polskie a przy układzie warg jak przy o, krótko
á [aː] – wymawiane prawie jak polskie a, ale z szerzej otwartymi ustami, długo (ok. 2 razy dłużej niż krótkie a)
e [ɛ] – jak polskie e, krótko
é [eː] – jak polskie e, ale z bardziej przymkniętymi ustami (zbliżające się do i) i dłużej (jak niemieckie eh w słowie nehmen)
i [i] – jak polskie i, ale nie zmiękczające poprzedzającej spółgłoski, krótkie
í [iː] – jak polskie i, tylko dłużej
o [o] – jak polskie o, ale z bardziej ścieśnionymi wargami (zbliżające się do u), krótkie
ó [oː] – jak o, tylko dłużej (niemieckie oh w słowie Sohn)
ö [ø] – wymawiane jak polskie y przy układzie warg jak przy o (niemieckie ö), krótko
ő [øː] – jak ö, tylko dłużej (niemieckie öh w Söhne)
u [u] – jak polskie u, krótko
ú [uː] – jak polskie u, tylko dłużej
ü [y] – wymawiane jak polskie i przy układzie warg jak przy u (niemieckie ü w München), krótko
ű [yː] – jak ü, tylko dłużej
źródło: Wikipedia
Jeśli chodzi o części mowy, to zasadniczo nie różnią się one zbytnio od większości europejskich języków z wyjątkiem czegoś, co nazywamy poimkiem. Pełnią one taką samą funkcję jak nasze zaimki, tylko występują po rzeczowniku, a nie przed.
Gramatyka
Mnogość przypadków, przez które możemy odmienić węgierski rzeczownik może odstraszać od nauki tego języka, choć tak naprawdę proces ten przebiega inaczej niż np. w języku polskim. Wynika to z tego, że po polsku, angielsku lub w językach romańskich przyimki występują przed rzeczownikiem w postaci osobnego słowa, natomiast w węgierskim są “przyklejane” do słowa na jego końcu. Przykładowo: lengyelül = po polsku = in Polish
Węgrzy są purystami językowymi i starają się nie zapożyczać zbyt dużej liczby słów z innych języków, zwłaszcza angielskiego. Popularne słowa występujące w zdecydowanej większości języków raczej nie będą obecne w języku węgierskim. Na przykład:
komputer = számít (liczy) + gép (maszyna) → számítógép;
geografia = Föld (Ziemia) + rajz (rysunek) → földrajz;
policja = rend (porządek) + őr (strażnik) → rendőr.
Słowniczek:
dzień dobry (rano) – jó reggelt [jou reggelt]
dzień dobry (w ciągu dnia) – jó napot kívánok [jou nopot kiwanok]
dobry wieczór – jó estét [jou esztit]
do widzenia – viszontlátásra [wisontlataszro]
dobranoc – jó éjszakát [jou ijsokat]
cześć (powitanie) – szervusz [serwus]
cześć (pożegnanie) – tisztelet [tistelet]
proszę – kérem [kirem]
proszę (podając coś) – tessék [teszik]
dziękuję – köszönöm [kesenem]
przepraszam – bocsánat [boczianot]
smacznego – jó étvágyat [jou itwadziot]
ile to kosztuje? – ez mennyibe kerül ? [ez mennibe keryul?]
gdzie jest…? – hol van…? [hol won…?]
co to jest…? – mi ez…? [mi ez…?]
która jest godzina? – hány óra? [hań oro?]
jak się czujesz? – hogy érzi magát? [hodĽ irzi mogat?]
jak się nazywasz? – hogy hívnák? [hodĽ hiwnak?]nazywam się… – a nevem… [o newem…]
ile masz lat? – hány éves vagy? [hań iwesz wodĽ?]
mam … lat – … éves vagyok [… iwesz wodziok]
tak – igen [igen]
nie – nem [nem]
mały – kicsi [kiczi]
duży – nagy [nodĽ]
nie rozumiem – nem értem [nem irtem]
nie wiem – nem tudom [nem tudom]
otwarte – nyitva [nijtwo]
zamknięte – zárva [zarwo]
przerwa – szünet [suynet]
bank – bank [bank]
poczta – posta [poszto]
jestem z Polski – Lengyel vagyok [Leńdziel wodziok]
Warszawa – Varsó [Worszo]
Kraków – Krakkó [Krokko]
Budapeszt – Budapest [budapeszt]
Polska – Lengyelország [leńdzielorsag]
Węgry – Magyarország [madziarorsag]
Europa – Európa [europa]
Michał NOWICKI
trener językowy, tłumacz
